Standaardisatie van het bunkerontwerp

De meeste bunkers waren volgens standaard ontwerpen gebouwd, maar nu door leger, marine en luchtmacht. De bouw van bunkers volgens gestandaardiseerde ontwerpen, Regelbauten,  biedt enorme voordelen. Alle eigenschappen van het bouwwerk staan vast: de verschillende ruimtes en hun specifieke functies, het type geschut, de bouwtijd, de hoeveelheid wapeningsijzer en beton.

 

Uitgangspunt was dat een bunkertype met een bepaalde functie overal op dezelfde wijze kon worden gebouwd, of dat nu in Noorwegen, België of Denemarken was. In de praktijk bleek dit niet altijd het geval. De geografische omstandigheden ter plekke dwongen soms tot kleine of grote aanpassingen. Ook kwam het vaak voor dat bepaalde materialen niet voorradig waren, waardoor het standaardontwerp een andere uitvoering kreeg.

Organisation Todt
De Organisation Todt (OT), genoemd naar zijn oprichter Fritz Todt, was de coördinator en organisator van het bouwproces. Zij kreeg opdrachten van de verschillende legeronderdelen en regelde vervolgens materialen en transport en sloot contracten af met aannemers. Vaak waren dat lokale aannemers, maar ook Duitse aannemers waren werkzaam in de bezette gebieden, zoals de toentertijd kolossale aannemingscombinatie Wayss und Freytag, tegenwoordig verlieslijdend onderdeel van de Nederlandse aannemingsmaatschappij BAM.

Sonderbauten
Naast de standaard ontwerpen waren er ook bunkers volgens éénmalig ontwerp, zogenaamde Sonderbauten. De dikte van de betondekking kon bij deze bouwwerken wel oplopen tot vijf meter. Bekend zijn de enorme scheepsbunkers in de havens van de Franse en Noorse Atlantische kust, maar ook de Schnellbootbunkers die in Nederland zijn gebouwd. Sommige commandocentra waren Sonderbauten, evenals de constructiebunkers voor de V-wapens V1 en V2 in Noord-Frankrijk. Daarnaast waren er de bijzondere bunkers voor het extreem zware scheepsgeschut dat sinds 1940 bij het Nauw van Calais stond opgesteld en langs de Noorse kust.

 

Wilderstandnest
In de opbouw van de steunpunten zit een systematiek die over de hele linie is doorgevoerd. De kleinste eenheid is het Widerstandsnest.

 

Stützpunkt
Verschillende van deze Widerstandsneste vormen samen een Stützpunkt.

 

Stützpunktgruppe
Deze vormen op hun beurt gezamenlijk een Stützpunktgruppe.

Verteidigungsbereich
Samen vormen meerdere Stützpunkte en Stützpunktgruppen een Verteidigungsbereich. De belangrijkste havens kregen de status van Verteidigungsbereich. In Nederland waren dat Den Helder, IJmuiden, Hoek van Holland en Vlissingen. Januari 1944 kregen IJmuiden en Hoek van Holland van Hitler de Status van Festung toebedeeld. Stützpunktgruppe Delfzijl werd onderdeel van de Festung Emden. In de praktijk was een Festung niet zwaarder uitgerust dan een Verteidigungsbereich, maar ging het vooral om het belang dat een dergelijke plek werd toegekend. Minder belangrijke steunpunten werden als Stützpunktgruppe uitgerust. 

 

Freie Küste
De kust tussen de Verteidigungsbereiche en Stützpuntkgruppen werd aangeduid als Freie Küste. Losse Widerstandsneste en Stützpunkte verdedigen dit deel van de kust.