Verboden liefdes

Op een paar incidenten na gebeurde er op de eilanden weinig dat aan de vijandelijkheden van een oorlogssituatie refereerde. Sterker nog, hier en daar ontstonden hartelijke en soms hartstochtelijke relaties tussen bezetter en eilandbevolking. Op verschillende plaatsen ontstonden relaties tussen Duitse militairen en Nederlandse vrouwen. Dat gebeurde elders in Nederland ook, maar op de Waddeneilanden - waar iedereen elkaar zo goed kende - speelde dit zich af in het kleine gemeenschappelijke theater waarin iedereen, pro-Duits of anti-Duits, op de eerste rij zat

Niet alleen voor de eilandbewoners, maar ook voor de Duitse militairen waren er dilemma's in de omgang met het andere geslacht. Voor de omgang met vrouwen in bezette gebieden had de Wehrmacht richtlijnen gepubliceerd: Der deutsche Soldat und die Frau aus fremden Volkstum. Richthefte des Oberkommandos der Wehrmacht, Heft 1, 1943. Hierin staat duidelijk dat contacten met vrouwen in de bezette gebieden het best vermeden kunnen worden. Dit leidt maar af van de eigenlijke, militaire taken. Maar niets menselijks is de Duitse soldaat vreemd. Daarom zijn contacten met vrouwen van broedervolken zoals Denen, Noren en Nederlanders tot op zekere hoogte wel toegestaan.

 

In uitzonderlijke gevallen is zelfs een huwelijk tussen een Duitse militair en een vrouw uit de bezette gebieden toegestaan als ‘naast haar arische ook haar germaanse afkomst vaststaat’. Dat zijn uitzonderingen. Voor een huwelijk had de Duitse militair eigenlijk maar één keus: een meisje van Duitse herkomst. De brochure staat ook vol met waarschuwingen over vrouwen die voor de vijand werken en die de militairen uithoren over allerlei strategische zaken. Maar nog indringender zijn de waarschuwingen over de rampzalige gevolgen van meng-huwelijken, waarvan de niet-Duitse partner en de kinderen zich op den duur tegen Duitsland keren.

Dat niet alle Duitse militairen in den vreemde zich aan de huisregels van de Wehrmacht hielden moge duidelijk zijn. Op vele plekken ontstonden gedurende korte of langere tijd relaties met Nederlandse vrouwen. Op het militaire vlak gebeurde er in Nederland niet zoveel. Er was genoeg tijd voor ontspanning, zeker op de eilanden. Kurt Schröder, die van 1941 tot 1944 Inselkommandant van Ameland was, onderhield een amoureuze relatie met een inwoonster. En hij was niet de enige. Soms kwamen er uit die relaties ook kinderen voort. Deze moesten het dan na de oorlog zonder hun vader stellen. Maar de kinderen werden op de eilanden zonder veel problemen geaccepteerd.

Natuurlijk waren er ook mensen verheugd over de komst van de Wehrmacht. NSB-ers en geestverwanten hadden het nu een stuk gemakkelijker. In die gelederen waren er ook vrouwen die relaties met Duitse militairen aanknoopten.

En spoedig was de Duitscher een bekende verschijning in de Heldersche straten. Spoedig dronken sommige meisjes van de stad broederschap met de blonde jongens, van wie zij aannamen dat zij zoo kwaad niet waren. En tenslotte waren het goedgeklede soldaten, beter in elk geval dan de soldaten van het Nederlandsche leger, die er boers en plomp uitzagen. En de Duitsche soldaten konden schoone verhalen vertellen van de vele landen die zij reeds zagen en de ontelbare die zij nog zouden gaan veroveren. Menig Duitsch soldaat ontstak de lamp der romantiek in het hart van een dochter van een Heldersch burger en zij begreep niet eens dat zij daarmee het eerste verraad pleegde (…).

(Anthony van Kampen in: De burgers van Den Helder, 1946)

Overigens kende de vooroorlogse marinestad Den Helder een flink aantal prostituees. Met het vertrek van de Nederlandse matrozen zochten zij naar nieuwe klanten. Duitse militairen waren natuurlijk welkom, maar sommigen reisden hun oude klanten achterna. Deze waren na de eerste hevige bombardementen gevlucht naar dorpen in de omgeving. De burgemeester van Anna Paulowna beklaagt zich hierover bij zijn collega in Den Helder.